سوالات ادبيا ت1 برگرفته از سايت گروه استان قسمت 1
سوالات درس ادبيات اول
درس اول
طراح : آقای صرامی ( خمینی شهر )
سپاس و آفرين ايزد جهان آفرين راست.
ارجمند گرداننده‌ي بندگان از خواري؛ در پاي افكننده‌ي گردن‌كشان از سروري.و درود بر پيمبر بازپسين، پيش‌رو پيمبران پيشين.همچنين درود بر ياران گزيده و خويشان پسنديده او باد؛
تا باد و آب و آتش و خاك در آفرينش بر كار است
و گل بر شاخسار هم بستر خار.
£££
1- واژه «آفرين» دو بار با معني متفاوت به كار رفته است، آن معاني را بنويسيد.
2- عباراتي كه با آيات زير تناسب دارند، مشخص كنيد
ستايش بود ويژه‌ي كردگار/كه بر عالمين است پروردگار «حمد/1»
به هر كس بخواهي تو عزّت دهي/ كسي را كه خواهي به خواري نهي «3 آل عمران/26»
خدا و ملك‌هاي او بس سلام/ بر احمد فرستند هر صبح و شام
شما نيز اي مؤمنانِ به رب/ درودش فرستيد هر صبح و شب
به تنظيم گوييد بر او سلام/ سلامش نماييد با احترام «33 احزاب/56»
3- كدام عبارت ترجمه ادبي «خاتم النّبيين و سيّد المرسلين» است؟
4- دو واژه بيابيد كه لفظاً يكسان و كتباً و معناً متفاوت‌اند.
5- بيت زير را با كدام عبارت مي‌توان مقايسه كرد؟
باد و خاك و آب و آتش بنده‌اند/ با من و تو مرده با حق زنده‌اند
6- بين كدام كلمات آرايه‌ي سجع ديده مي‌شود؟
7- متن از كدام كتاب انتخاب شده است؟
8- منظور نويسنده از جملات پاياني متن چيست؟
درس دوم
ز كشتي گرفتن سخن بود دوش/ نگيرم فريب تو زين در مكوش
بكـوشيـم فرجـام كار آن بـود/ كـه فرمـان و راي جهانيـان بـود
£££
1- فردوسي سخن چه كسي را منظوم كرده است؟
2- از بن مضارع «كوشيدن» دو فعل آمده است، آن دو را معنا كنيد.
3- «توكّل» چگونه مطرح شده است؟
4- گوينده سخن چگونه شخصيتي است؟
5- «گرفتن» و «نگيرم» را معنا كنيد.
6- منظور از «تو» كيست؟
7- آيا مي‌توان واژه عربي در دو بيت بالا يافت؟
8- «جهانبان» كيست؟
درس سوم
1- در كدام گزينه رديف وجود دارد؟
الف) اي خدا اي فضل تو حاجـت روا/ بـا تو ياد هيـچ كـس نبـود روا
ب) خـرامـان بشد سـوي آب روان/ چنان چون شـد بـاز جـويد روان
ج) چو بشنيد رستم، سرش خيره گشت/ جهان پيش چشم اندرش تيره گشت
د) مي‌گفـت، گرفتـه حـلقـه در بـر/ كـامـروز مـنم چـو حـلقـه بـر در
2- در كدام گزينه استعاره به كار رفته است؟
الف) رها كرد زو دسـت و آمد به دشت/ چو شـيري كه بر پيـش آهو گذشت
ب) چـو رسـتم ز دست وي آزاد شـد/ بـه سـان يكي تيـغ پـولاد شـد
ج) زدش بر زميـن بـر بـه كـردار شيـر/ بدانسـت كـاو هم نماند به زير
د) چنين گفت كاي رسته از چنگ شير/ جـدا مانـده از زخـم شيـر دليـر
3- نوع دستوري «يكي» در كدام گزينه با گزينه‌هاي ديگر فرق دارد؟
الف) يكي خنجر آبگون بركشيد/ همـي خـواست از تـن سـرش را بـريد
ب) چـو رستـم ز دسـت وي آزاد شـد/ به ســان يكـي تيـغ پـولاد شـد
ج) بپيچيـد و زان پـس يكـي آه كـرد/ ز نيك و بـد انديشـه كوتاه كـرد
د)يكي از عقل‌مي‌لافد يكي طامات مي‌بافد/بيا كاين داوري‌ها را به پيشِ‌داور اندازيم
4- تركيب وصفي كدام گزينه با زبان فارسي معيار متفاوت است؟
الف)بزد دست سهراب چون پيل مســت/ بــر آوردش از جاي و بنهاد پست
ب) دلير جـوان سـر بـه گفتـار پيـر/ بـــداد و ببـود ايـن سـخـن دل‌پذيـر
ج) خرامـان بشـد سـوي آب روان/ چــنـان چـون شــده بـاز جويـد روان
د) از ايـن نـام داران گـردن‌كـشان/ كـسي هـم بـرد سـوي رستـم نشـان
5- در كدام گزينه تشبيه وجود دارد؟
الف) چنين گفت كاي رسته از چنگ شير/ جدا مانده از زخـم شير دليــر
ب) غمـي بـود رستم بيـازيـد چنگ/ گرفـت آن بر و يال جنگـي پلنـگ
ج) سبـك تيـغ تيـز از ميــان بركشيـد/ بـرِ شيــر بيـدار دل بر دريـــد
د) زدش بـر زميـن بـر بـه كـردار شيـر/ بدانست كاو هم نماند به زيــر
6- «آب» در كدام گزينه به معناي «اشك» است؟
الف) يكي خنجر آبگون بركشيد/ همي خواست از تن سرش را بريــد
ب) بخورد آب و روي و سر و تن بشست/ به پيش جهـان آفرين شد نخست
ج) وزان آب چون شد به جاي نبرد/ پر انديشه بـودش دل و روي زرد
د) همي ريخت خون و همي كند موي/ سرش پر ز خاك و پر از آب روي
7- «ي» در كدام گزينه «شناسه» است؟
الف) رها كرد زو دست و آمد به دشت/ چو شيري كه بر پيش آهو گذشت
ب) همي خـواست پيـروزي و دستگـاه/ نبود آگه از بخششِ هور و ماه
ج) غمي بود رستم بيازيد چنگ/ گــرفت آن بـر و يـال جنگـي پلنـگ
د) كه اكنـون چـه داري ز رستم نشان؟/ كه كم باد نامش ز گردن‌كشان
8- مفهوم كدام گزينه با مصراع دوم بيت زير متناسب است؟
«از اين خويشتن كشتن اكنون چه سود؟/ چنين رفت و اين بودني كار بود»
الف) بگو اي پيمبــر جــز آن چـه خـدا/ بخواهـد، نيايد به ما در قضـا
ب) كه مولاي ما هسـت يكتـا اله/ كه ياري است بخشنــده و خيرخواه
ج) هـم افـراد مـؤمـن بـه هـرگـونه حــال/ توكّـل نمايند بر ذوالجلال
(آيه 51 سوره توبه)
د) سـرآغـاز گفتــار نـام خـداسـت/ كه رحمتگر و مهربان خلق راست
درس چهارم
امام ايا فرقه‌ي فارغ از ننگ و نام
1- «ننگ و نام» يعني چه؟
2- منظور از «فرقه‌ي فارغ از ننگ و نام» چيست؟
عباس نهاديد بر كفر، اسلام نام
3- مصراع را به نثر (زبان معيار) مرتّب كنيد.
4- مخاطب بيت چه كساني هستند؟
امام شما شرك يزدان و كين رسول
5- آيا دشمني با پيامبر (ص) در رديف شرك به خداوند است؟
عباس نهاديد در عالم ذر قبول
6- «عالم ذر» در آيه 172 سوره اعراف (7) چگونه مطرح شده است؟
امام من، اي قوم، فرزند پيغمبرم
7- منظور از «قوم» چه كساني هستند؟
عباس حسين است آقا و من نوكرم
8- رابطه امام حسين (ع) و حضرت عباس (ع) با يك ديگر چگونه است؟
درس پنجم
پس آتشك دست سمك بازِ پس بست و پالهنگ در گردن وي افكند و مي‌آورد تا به لشكرگاه رسيد. چون آتشك را ديدند كه يكي را پالهنگ در گردن كرده گفتند: «اين كيست؟» آتشك مي‌گفت با خرّمي و نشاط، كه سمك است. هر كه اين مي‌شنيد مي‌گفت: «هول عيّاري اي كرده است!» او را قفايي مي‌زدند. سمك سراسيمه شد. گفت: «اي آتشك! رها مكن كه مرا به سيلي بكشند». آتشك بانگ بر ايشان زد و همه را دور كرد و آمد به خيمه‌ي قطران و در پيش وي خدمت كرد.
£££
1- معادل امروزي اصطلاحات زير را بنويسيد.
بازِپس قفا زدن
رها مكن خدمت كرد
2- «دست بردي جانانه زده است.» معادل امروزي كدام جمله است؟
3- همه‌ي گزينه‌ها به جز گزينه‌ي « » با واژه‌ي «پالهنگ» ارتباط معنايي دارند.
الف) ريسمان ب) بند
ج) يوغ د) بستن
4- چه ارتباطي ميان سمك، آتشك و قطران وجود دارد؟
5- به نظر شمار كار سمك در مورد قطران خيانت بود يا سياست؟ چرا؟
6- آيا رفتار آتشك پسنديده است؟ چرا؟
7- چرا نويسنده گفته است: «آتشك مي‌گفت با خرّمي و نشاط»؟
8- دو مورد از تفاوت نثر تاريخي را با نثر فارسي معيار بنويسيد.
درس ششم
منـم آن تشنــه گهـر برده/ بخــت مـن زنـده، بخت تو مرده
تو مرا كشتي و خداي نكشت/ مقبـل آن كز خداي گيرد پشت
دولتـم چـون خدا پناهـي داد/ اينكــم تـاج و تخت شاهي داد
واي بـر جـان تو كه بدگهري/ جان بري كرده‌اي و جان نبري
£££
1- مفهوم كنايه‌هاي زير را بنويسيد:
الف) تشنه‌ي گهر برده ب) بخت من زنده
ج) تاج و تخت شاهي د) جان بري كرده‌اي
2- واژه‌هاي زير در بيت‌هاي بالا به چه معنايند؟
گهر گوهر مقبل دولت
3- در كدام بيت يك كلمه بيش از دو بار تكرار شده است؟
4- تفاوت معنايي كلمه «آب‌دار» را در دو مصراع زير بنويسيد:
حالي آن لعلِ آب‌دار گشاد/ پيش آن ريگ آب‌دار نهاد
5- كدام يك از كلمات بيت زير در معناي استعاري به كار رفته است
گفت مُردم ز تشنگي درياب/ آتشم را بكُش به لختي آب
6- پيام آيه 27 سوره مائده (5) چيست؟
بخوان ماجــراي دو فرزنــد را/ كن آويزه‌ي گوش اين پنـد را
كه بهر تقرّب به وجهي نكـوي/ به قربان نمـودن نهادنـد روي
ز هابيل،حاجت پذيرفته گشت/ به قابيل نامد، چنين سرگذشت
به هابيــل گفتـا همانا كه من/ سرت را جدا مــي‌نمايــم ز تن
بگفتــا گـنهكــار هـرگــز نِيَم/ پــذيــرد خــداوند قربانيــم
كه قرباني متّقيـن را خـدا/ به رغبـت پذيـرد به شـوق و رضـا
(قرآن مجيد با ترجمه منظوم دكتر اميد مجد- تهران: انتشارات اميد مجد- چاپ بيستم: بهار 86 ص 112)
7- طرفين تشبيه (مشبّه، مشبّه به) را در مصراع زير مشخص كنيد:
پيش آن خاكِ تشنه رفت چو باد
8- دكتر زهرا كيا «داستان خير و شر» را از كدام مثنوي‌هاي نظامي بازنويسي كرده است؟
درس هفتم
از قياسش خنده آمد خلــق را/ كاو چــو خود پنداشت صاحب دلق را
كار پاكان را قيــاس از خـود مگير/ گرچه ماند در نبشتن شير و شير
جمله عالــم زين سـبب گم‌راه شـد/ كـم كسي ز ابدالِ حق آگاه شد
هر دو گون زنبور خوردند از محل/ ليك شد ز آن نيش و زان ديگر عسل
چون بــسي ابليس آدم روي هست/پس به هر دستي نشايد داد دست
£££
1- چه عاملي سبب خنده‌ي مردم شد؟
2- «صاحب دلق» به جز گزينه‌ي « » با ساير گزينه‌ها مترادف است:
الف) جولقي ب) ژنده پوش ج) درويش د) صاحب منصب
3- «قياس گرفتن» به چه معناست؟
4- مولانا علّت گم‌راهي مردم جهان را چه مي‌داند؟
5- «ابدالِ حق» چه كساني هستند؟
6- از بيت چهارم كدام مفهوم استنباط نمي‌شود؟
الف) تفاوت‌هاي ذاتي افراد در نتيجه‌ي كارهايشان تأثير دارد.
ب) از آن كه بنيادش بد است، نمي‌توان توقّع رفتار نيكو داشت.
ج) تنها با مشاهده‌ي تشابه دو پديده نمي‌توان در مورد آنها قضاوت يكسان داشت
د) شرايط و اوضاع متفاوت باعث رفتار متفاوت در افراد مي‌شود.
7- چرا شايسته نيست كه با هر كسي پيمان دوستي ببنديم؟
8- «تنها در ظاهر يكسان بودن» مفهوم كنايي كدام مصراع است؟
درس هشتم
آن‌چه در دوران ما روي مي‌دهد، شعر عظيمي است و قالب شعر برايش برازنده‌تر است. دنبال قافيه و رديف نگرديد؛ شعر ناب است. بعدها معلّم‌ها موضوع انشا خواهند داد كه «ايمان مهم‌تر است يا تفنگ؟»
در تاريخ كشورمان چه بسيار به مبارزاني سياسي برمي‌خوريم كه هرچند كوشش شده در تاريخ گمشان كنند امّا سخت حضور دارند و پيدا هستند.
در هنر و ادب ايران، در ابيات فارسي پيش از مشروطيّت به تعداد معدودي برمي‌خوريم كه سعي كرده‌اند «نُه كرسي فلك را از زير پاي قزل ارسلان بكشند» و در دوران مشروطيّت چه بسيار روزنامه‌نگار و شاعر و نويسنده كه تا پاي جان مبارزه كردند و اين به آن نشان كه وقتي نسيم آزادي مي‌وزد. بسيار گل‌ها خواهند شگفت.
خوش‌بختانه قطار سريع السّير مردم به طرف انقلاب راه افتاد و هنرمندان بسياري خود را به قطار رساندند و با مردم نشستند و قلبشان با قلب مردم هماهنگي يافت و هرم نفس مردم گرمشان كرد.
£££
1- نويسنده كدام واقعه‌ي روزگار ما را به شعر مانند كرده است؟
2- جمله‌ي «ايمان مهم‌تر است يا تفنگ؟» معادل جمله‌ي ديگر است با همين مفهوم؛ آن جمله چيست؟
3- كدام جمله به مفهوم «گردن كشان را از قدرت بيندازند؛ از تخت به زير كشند» است؟
4- منظور از «گل‌هايي كه در نسيم آزادي مي‌شكفد» چيست؟
5- منظور نويسنده از «هنرمندانِ بسياري خود را به قطار رساندند» چيست؟
6- منظور نويسنده از عبارت «دنبال قافيه و رديف نگرديد» چيست؟
7- منظور نويسنده از عبارت زير چه كساني‌اند؟
«در تاريخ كشورمان چه بسيار به مبارزاتي سياسي برمي‌خوريم كه هرچند كوشش شده در تاريخ گمشان كنند امّا سخت حضور دارند و پيدا هستند.»
8- بيتي كه سعدي در اعتراض به اين بيت ظهير فاريابي سروده است، بنويسيد:
«نُه كرسي فلك نهد انديشه زير پاي/ تا بوسه بر ركاب قزل ارسلان دهد»
خط خورشيد
گرچه گاهي شبهابي
مشق‌هاي شب آسمان را
زود خط مي‌زد و محو مي‌شد
باز در آن هواي مه آلود
پاك كن‌هايي از ابر تيره
خطّ خورشيد را پاك مي‌كرد
£££
1- «شهاب» استعاره از چيست؟
2- منظور از «مشق‌هاي شب آسمان» چيست؟
3- مفهوم كنايي «زود خط مي‌زد و محو مي‌شد.» چيست؟
4- «هواي مه‌آلود» و «ابر تيره» نماد چيست؟
5- اين شعر در كدام قالب سروده شده است؟
6- آرايه‌ي «مراعات نظير» را بيابيد و بنويسيد؟
7- اين شعر برگرفته از كدام اثر «قيصر امين‌پور» است؟
8- در اين شعر، شاعر چگونه فضاي قبل از انقلاب را ترسيم مي‌كند؟
درس نهم
1- عبارت زير را توضيح دهيد:
« حقّ‌الله را خدا مي‌بخشد امّا واي از حقّ الناس...»
2- با توجه به عبارت زير، به نظر نويسنده حقيقت اشيا در جبهه‌ها چگونه تجلّي مي‌يابد؟
تو گويي اشيا گنجينه‌هايي از رازهاي شگفت خلقت هستند امّا تو تا به حال درنمي‌يافته‌اي.
3- كدام واژه به معني «سالن‌هاي بزرگ و بدون ستون مياني و سقف شيب‌دار» است؟
4- در عبارت زير، منظور نويسنده از «تمثيل وفاداري» چه كسي است؟
وقتي اسوه‌ي تو آن تمثيل وفاداري باشد، چه باك اگر هر دو دست تو نيز هديه‌ي راه خدا شود؟
5- در عبارت زير، منظور نويسنده از «كوهي از آتش» چيست؟
بولدوزرچي جهاد خاك‌ريز مي‌زند. بر كوهي از آتش نشسته است و كوهي از خاك را جابه‌جا مي‌كند.
6- در عبارت زير، نويسنده به چه نكته‌اي اشاره و تأكيد دارد؟
تا با خاك انس نگيري، راهي به مراتب قرب نداري.
7- منظور نويسنده از «دريادلان صف شكن» چه كساني است؟
8- مفهوم آيه 28 سوره رعد (13) در كدام گزينه آمده است؟
الف) آفتاب فتح در آسمانِ سينه‌يِ مؤمنين درخششي عجيب دارد.
ب) خاك مظهرِ فقرِ مخلوق در برابر غَنايِ خالق است.
ج) دشمن در برابر ايمان جنود خدا متّكي به ماشين پيچيده‌ي جنگ است
د) آرامش و اطمينان حاصل ايمان است
پاسخ
من تفنگم در مشت/ كوله بارم بر پشت/ بند پوتينم را محكم مي‌بندم/ مادرم/ آب و آيينه و قرآن در دست/ روشني در دل من مي‌بارد/ پسرم بار دگر مي‌پرسد:/ تو چرا مي‌جنگي؟/ با تمام دل خود مي‌گويم:/ تا چراغ از تو نگيرد دشمن.
£££
1- شاعر در اين شعر، به كدام سنّت اشاره دارد؟
2- مقصود از «روشني در دل من مي‌بارد» چيست؟
3- منظورِ شاعر از «چراغ» چيست؟
4- معادل «از صميم قلب» را در كدام مصراع شعر مي‌يابيد؟
5- «بند پوتين را محكم بستن» كنايه از چيست؟
6- شعر سنتّي را با شعر نو مقايسه كنيد.
7- شعر «پاسخ» از كدام مجموعه‌ي «محمدرضا عبدالملكيان» انتخاب شده است؟
8- كدام بيت‌هاي شعر «پاسخ» قافيه دارند؟
درس دهم
1- همه گزينه‌ها به جز گزينه‌ي « » از فايده‌هاي مطالعه‌ي آثار ادبي جهان است.
الف) ما را با انديشه و احساس ديگر ملّت‌ها آشنا مي‌سازد.
ب) تفاوت‌ها، وجوه مشترك، تأثيرپذيري‌ها و تأثيرگذاري‌ها را آشكار مي‌كند.
ج) مرزهاي احساس و انديشه‌ي ما را گسترش مي‌بخشد.
د) امكان تقليد از آثار بزرگ ادبي را براي ما فراهم مي‌سازد.
2- يك آرايه‌ي ادبي را كه در هر دو عبارت زير مشترك است، نام ببريد.
الف) ما تنگ دست بوديم. ب) نيك سر بسته گفت.
3- همه‌ي گزينه‌ها به جز گزينه‌ي « » با يك ديگر ارتباط معنايي دارد.
الف) تبختر ب) به ناز خوابيدن ج) تكبّر د) تكلّف
4- مفهوم كنايه‌هاي عبارات زير را بنويسيد:
الف) صورت نيك از خوش حالي گل انداخت ب) صورتش از نوميدي رنگ باخت.
ج) صدا در گلويش شكست. د) با دل سردي و ناتواني كار مي‌كرد.
5- با توجّه به درس «هديه‌ي ناتمام»، منظور از «من» در عبارت زير كيست؟
«من مقداري از پولم را داده بودم نان قندي خريده بودم.»
6- مفهوم عبارت زير چيست؟
هديه‌ي من با آن نگين‌‌هاي مثل الماس، باز سطل زمين‌شويي را به همان سطل زمين‌شويي تبديل مي‌كرد.
7- تمام گزينه‌هاي زير مي‌تواند درون مايه‌ي داستان «هديه‌ي ناتمام» باشد، مگر گزينه‌ي « ».
الف) فداكاري ب) قدرداني از مادر ج) خرد و بزرگواري د) ارزش هديه
8- واژه‌ي «اكراه» در عبارت زير به چه معني است؟نيك با اكراه خودش را بالا كشيد.
درس يازدهم
پروردگارا، دعايم به درگاه تو اين است:
بي نوايي و تنگ چشمي را از دلم ريشه‌كن ساز و از بيخ و بن بركن؛
اندكي نيرويم بخش تا بتوانم بارِ شادي‌ها و غم‌ها را تحمّل كنم.
نيرويي به من ارزاني فرما تا عشق خود را در خدمت و كمك، ثمربخش سازم.
توانايي به من عطا فرما كه هيچ‌گاه چيزي از بي‌نوايي نستانم و در برابر گستاخ و مغرور، زانوي دنائت خم نكنم.
قدرتي به من بخشا تا روح خود را از تعلّق به جيفه‌هاي ناچيز روزگار بي‌نياز كنم و از هرچه رنگِ تعلّق پذيرد، آزادش سازم.
و نيرويي به من ده تا قدرت و توان خود را از روي كمالِ عشق و نهايتِ مَحَبّت تسليم خواسته‌ها و رضاي تو كنم.
£££
1- واژه‌ي «بي‌نوايي» دو بار در متن به كار رفته است. معناي هر كدام را بنويسيد.
2- «جيفه» در اين جا يعني چه و در زبان عربي چه معنايي دارد؟
3- بيت زير از سعدي با كدام قسمت متن ارتباط دارد؟
مبر طاعت نفس شهوت پرست/ كه هر ساعتش قبله‌ي ديگر است
4- آرايه‌ي تشبيه را در متن بيابيد و آن را بنويسيد
5- دو بيت زير از حافظ با كدام قسمت‌هاي متن ارتباط دارد؟
غلام همّت آنم كه زير چرخ كبـود/ ز هرچه رنگ تعلّق پذيرد آزاد است
رضا به داده بده و ز جبين گره بگشا/ كه بر من و تو در اختيار نگشاده است
6- توضيحات زير را بخوانيد و بنويسيد مربوط به كدام شاعر، نويسنده يا شخصيت تاريخي است.
الف) در سال 1749 در كشور آلمان چشم به جهان گشود. وي نويسنده و شاعر نام‌دار آلمان و خالق« فاوست» و «ديوان شرقي و غربي» و چندين شاه‌كار بزرگ ديگر است كه پس از يك عمر نويسندگي در سال 1832 در گذشت. او ارادت زيادي به حافظ داشت.
ب) اشعار او سرشار از ذوق عارفانه، ستايش آزادي و آزادگي و الهام گرفته از صحنه‌هاي عادي و جزئي زندگي است. اين نويسنده، شاعر و فيلسوف بزرگ، به دريافت جايزه‌ي ادبي نوبل نيز نايل آمد.
ج) شاعر ايتاليايي است كه «يوسف اعتصام الملك» شعر «قطرات سه‌گانه» او را ترجمه و در مجلّه بهار چاپ كرده است.
د) شاعر مشهور زبان فارسي، اشعار وي در حيطه‌ي مسائل اجتماعي، اخلاقي و انتقادي و حالت اندرزگونه دارد. وي در سال 1320 درگذشت.
مناظرات وي مشهور است.
هـ) شاعر و درام نويس فرانسوي (1908-1842) از آثار وي مي‌توان «عابر»، «براي تاج»، «صميميت‌ها»، «دفتر سرخ»، «فرودستان» را نام برد كه شهرت بيش‌تري دارد.
و) از نويسندگان و مترجمان مشهور عصر حاضر، از آثار او دو دوره مجله‌ي بهار و از ترجمه‌هايش جلد اوّل تيره بختان ويكتورهوگو معروف است.
ز) ره‌بر و پيشواي سياسي و اخلاقي هند (1948-1869) كه با مبارزات خود موجبات استقلال هندوستان را فراهم كرد.
ح) شيمي‌دان و مخترع سوئدي كه در سال 1833 در شهر استكهلم متولّد شد. او ديناميت را اختراع كرد. وي كليه‌ي ثروت خود را صرف پرداخت جايزه‌ي سالانه به كساني كرد كه در زمينه‌هاي علم، ادبيات و صلح جهاني خدماتي انجام داده‌اند.
ط) نام اصلي وي تموچين بود. او در تمام عمرِ خود به غارتِ كشورها پرداخت و در سال 624 درگذشت.
ي) مؤسّس سلسله‌ي تيموريان كه كشوري وسيع و دولتي عظيم ايجاد كرد و خطّه‌ي ماوراءالنّهر را به اهميّت رسانيد و سمرقند را پايتخت اين مملكت بزرگ قرار داد.
ك) كتاب «برخورد انديشه‌ها» از اوست.
7- توضيحات زير را بخوانيد و بنويسيد مربوط به كدام شهر يا كشور است.
ل) يكي از شهرهاي قديم خراسان و سابقاً به ناحيه‌اي اطلاق مي‌شد كه شهر نوقان و طايران و قريه‌ي سناباد (مدفن امام رضا (ع) و هارون) در آن بود. گروهي از بزرگان بدان منسوب‌اند از جمله جابر بن حيّان و فردوسي.
م) كشوري است پهناور، در جنوب شرقي آسيا كه از شهرهاي مهمّش مي‌توان شانگهاي، ويتين و ستن را نام برد حكومتش از سال 1949 كمونيستي است.
ن) شهر و بندر معروف هندوستان در كنار خليج بنگال كه مركز بزرگ تجاري هند است.
8- «قطعه ادبي» را با «شعر» مقايسه كنيد.
درس دوازدهم
يــارب به خـدايــي خداييـت/ وان گه به كمـال پادشـاهيـت
كز عشـق به غايتـي رسـانـم/ كــاو ماند اگـرچـه من نمـانم
گرچه ز شراب عشق مستم/ عاشــق‌تـر از اين كنم كه هستم
از عمر من آن چه هست بر جاي/ بستان و به عمر ليلـي افزاي
£££
1- كدام بيت «موقوف المعاني» است؟
2-چرا «كاو» را مانند بيت زير همان طور كه خوانده مي‌شود (كو) نمي‌نويسند؟
گفت طوطي:« ارمغان بنده كو؟/ آن چه ديدي وآن چه گفتي، بازگو»
3-با توجّه به بيت‌هاي زير، عشق از ديد مجنون و پدرش چگونه است؟
گو يارب از اين گزاف كاري/ توفيق دهَم به رستگاري
دريــاب كه مبتــلاي عشقـم/ آزاد كن از بلاي عشقم
4- مفعول و مسند را در بيت بالا (بيت دوم) بيابيد و آنها را مشخص كنيد.
5- كدام ويژگي شعر غنايي در اين چهار بيت ديده مي‌شود؟
6- مجنون در جوار كعبه از خدا چه خواست؟
7- كدام بيت، از خود گذشتگي مجنون را نشان مي‌دهد؟
8- يك تشبيه بيابيد و مشبّه و مشبّه به آن را بنويسيد
درس سيزدهم
به مغرب سينه‌مالان قرص خورشيد/ نهان مي‌گشت پشت كوهساران
فرو مي‌ريخـت گردي زعفــران رنــگ/ به روي نيزه‌ها و نيـزه‌داران
£££
1- غروب خورشيد بيانگر چيست؟
2- در كدام عبارت تشخيص وجود دارد؟
3- منظور از «گرد زعفران رنگ» چيست؟
4- منظور از «نيزه‌داران» چيست؟
به خـوناب شفـق در دامن شام/ به خون‌آلوده ايران كهن ديد
در آن درياي خون در قرص خورشيد/ غروب آفتاب خويشتن ديد
5- جلال‌الدّين در سرخي شفق چه چيزهايي ديد؟
6- «غروب آفتاب» استعاره از چيست؟
بــدان شمشـيـر تيـز عافيـت‌سـوز/ در آن انبـوه، كـار مـرگ مي‌كـرد
ولي چندان كه برگ از شاخه مي‌ريخت/ دو چندان مي‌شگفت و برگ مي‌كرد
7- معادل واژه‌هاي زير را بيابيد و در مقابل آن بنويسيد
به آن برنده و كشنده
سربازان لشكر و سپاه
8- در كدام گزينه تشبيه به كار رفته است؟
الف) فرو مي‌ريخت گردي زعفران رنگ
ب) در آن درياي خون در دشت تاريك
ج) از اين سدّ روان در ديـده‌ي شـاه
د